Nie każdy ma możliwość montażu własnej instalacji fotowoltaicznej na dachu czy na działce. W Polsce na koniec 2023 roku istniało ponad 15,7 mln mieszkań, z czego ok. 10,7 mln w miastach. Wiele z nich to budynki wielorodzinne, gdzie dostęp do własnego dachu jest ograniczony lub niemożliwy. To sprawia, że duża część gospodarstw domowych nie może korzystać z klasycznej instalacji fotowoltaicznej i autokonsumpcji własnej energii odnawialnej.
Rozwiązaniem tego problemu staje się wirtualna prosumpcja energii odnawialnej. Dzięki zmianom na rynku energii – w tym m.in. wdrożeniu Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE) w lipcu 2025 r. – możliwe jest dziś przypisywanie wyprodukowanej energii do odbiorców, nawet jeśli instalacja znajduje się w zupełnie innym miejscu. To otwiera drogę do korzystania z odnawialnych źródeł energii i obniżania rachunków za prąd bez konieczności fizycznego montażu paneli na własnym budynku.
Czym różni się prosument tradycyjny od wirtualnego?
Tradycyjny prosument to właściciel instalacji fotowoltaicznej, która znajduje się na jego dachu lub działce. Wyprodukowana energia zasila w pierwszej kolejności własne potrzeby, a nadwyżki są wprowadzane do sieci i rozliczane w systemie net-billing. To rozwiązanie sprawdza się w domach jednorodzinnych, ale w przypadku budynków wielorodzinnych czy wynajmowanych powierzchni często jest po prostu niemożliwe do wdrożenia.
Prosument wirtualny działa na zupełnie innych zasadach. Nie musi montować paneli fotowoltaicznych u siebie – energia jest wytwarzana w zewnętrznej instalacji, np. w farmie fotowoltaicznej, a następnie „przypisywana” do miejsca, w którym zużywa się prąd. Mechanizm ten umożliwia rozliczanie wyprodukowanej energii w punktach poboru w całej Polsce. Dzięki temu z odnawialnych źródeł energii mogą korzystać osoby, które do tej pory nie miały takiej możliwości.
W praktyce oznacza to, że stajesz się częścią rynku energii odnawialnej, nawet jeśli Twoje mieszkanie znajduje się w bloku w centrum miasta. Wyprodukowana energia jest bilansowana z Twoim zużyciem – jeśli wytworzysz jej więcej, niż potrzebujesz, nadwyżki zostaną zapisane na koncie prosumenckim i rozliczone przy kolejnych rachunkach.
Dla kogo jest to rozwiązanie?
Wirtualna prosumpcja to idealne rozwiązanie przede wszystkim dla osób, które nie mają możliwości montażu własnej instalacji fotowoltaicznej. Dotyczy to głównie mieszkańców bloków, kamienic i apartamentowców, gdzie dach jest wspólną przestrzenią lub jego powierzchnia jest zbyt mała, by zamontować panele.
Z takiego modelu mogą skorzystać także wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, które chcą zainwestować w odnawialne źródła energii, ale nie dysponują odpowiednim miejscem na instalację. Wirtualny prosument sprawdzi się również w przypadku właścicieli budynków wielorodzinnych – np. kamienic – którzy chcą obniżyć koszty energii w częściach wspólnych (oświetlenie klatek, wind, kotłownie).
Co istotne, mechanizm ten może być atrakcyjny także dla firm wynajmujących powierzchnie biurowe lub usługowe. Nie zawsze mają one prawo do ingerencji w infrastrukturę budynku, a możliwość przypisania udziału w produkcji energii z zewnętrznej farmy fotowoltaicznej pozwala im obniżać rachunki za prąd i wspierać transformację energetyczną bez żadnych zmian technicznych na miejscu.
Jak działa rozliczenie i ile można oszczędzić?
Rozliczenie wirtualnego prosumenta odbywa się w systemie net-billing, podobnie jak w przypadku prosumentów tradycyjnych. Oznacza to, że energia, którą „posiadasz” dzięki udziałom w instalacji fotowoltaicznej, jest bilansowana z Twoim zużyciem prądu w danym punkcie poboru. Jeżeli w danym miesiącu wyprodukowana energia przewyższy Twoje zapotrzebowanie, nadwyżka trafia do tzw. depozytu prosumenckiego. Środki z depozytu możesz wykorzystać do pokrycia kolejnych rachunków – przez 12 miesięcy od dnia ich naliczenia. Po upływie tego okresu nadpłata jest zwracana w gotówce, przy czym jej wysokość nie może przekroczyć 20% wartości energii wprowadzonej do sieci w danym miesiącu.
W 2023 roku średnia Rynkowa Cena Energii (RCE), według której rozliczane są nadwyżki energii, wyniosła około 492 zł/MWh. Oznacza to, że wprowadzając do sieci np. 1 MWh energii, wartość przypisana do Twojego depozytu wynosi niemal 500 zł. W skali roku, przy większym udziale w instalacji fotowoltaicznej, oszczędności mogą sięgać kilku tysięcy złotych – bez żadnej fizycznej instalacji u siebie.
Dodatkową korzyścią jest brak obowiązku dbania o serwis i konserwację instalacji – za jej prawidłowe działanie odpowiada właściciel farmy fotowoltaicznej lub spółdzielnia energetyczna. Ty po prostu korzystasz z przypisanej energii, a Twoje rachunki za prąd spadają proporcjonalnie do wytworzonej energii.
Jak zostać wirtualnym prosumentem?
Istnieje kilka sposobów, aby zostać wirtualnym prosumentem – każdy z nich jest elastyczny i dopasowany do różnych potrzeb. Najpopularniejszym rozwiązaniem są spółdzielnie energetyczne, czyli zrzeszenia osób lub firm inwestujących wspólnie w odnawialne źródła energii, np. farmy fotowoltaiczne. Wyprodukowana energia jest następnie przypisywana do poszczególnych członków spółdzielni proporcjonalnie do ich udziałów.
Drugą możliwością są kooperatywy i grupy inwestycyjne, które w porozumieniu z właścicielem instalacji (najczęściej farmy fotowoltaicznej) nabywają określoną część mocy produkcyjnej. Taki model pozwala na obniżenie rachunków za prąd bez konieczności ponoszenia wysokich kosztów początkowych.
Dostępne są również rozwiązania komercyjne – udziały w farmach fotowoltaicznych zarządzanych przez wyspecjalizowane podmioty. Kupując taki udział, stajesz się współwłaścicielem części instalacji i masz przypisaną proporcjonalną ilość wyprodukowanej energii. To rozwiązanie jest szczególnie popularne wśród osób prywatnych mieszkających w miastach oraz firm, które nie mogą zamontować paneli fotowoltaicznych w swojej lokalizacji.
W każdym z tych przypadków nie musisz martwić się o obsługę techniczną instalacji ani o kwestie formalne związane z przyłączeniem do sieci. Za cały proces odpowiada spółdzielnia, kooperatywa lub operator farmy, a Ty otrzymujesz przypisaną energię i korzystasz z rozliczenia jako prosument wirtualny.
Jak aplikować lub inwestować w wirtualną prosumpcję?
Wejście w model wirtualnego prosumenta jest stosunkowo proste, a cały proces można zamknąć w kilku krokach.
Wybierz formę uczestnictwa. Na początku zdecyduj, czy chcesz przystąpić do spółdzielni energetycznej, kooperatywy, czy zakupić udział w farmie fotowoltaicznej zarządzanej przez firmę komercyjną. Warto porównać oferty różnych podmiotów – różnią się one wymaganym wkładem finansowym, wielkością udziału w produkcji energii oraz przewidywanymi oszczędnościami.
Podpisz umowę. Po wyborze odpowiedniego rozwiązania podpisujesz umowę z podmiotem pełniącym rolę operatora instalacji lub reprezentanta prosumentów wirtualnych. To on zgłasza Twoje uczestnictwo do Operatora Systemu Dystrybucyjnego (OSD), który przypisze Twoją część wyprodukowanej energii do konkretnego punktu poboru (np. Twojego mieszkania).
Rozpocznij rozliczenia. Od momentu aktywacji systemu energia wytworzona w instalacji fotowoltaicznej zaczyna bilansować Twoje rachunki za prąd. Jeśli Twoje zużycie jest niższe niż przypisana ilość energii, nadwyżki trafiają do depozytu prosumenckiego i możesz je wykorzystać w kolejnych miesiącach.
Warto podkreślić, że całość procedury jest zgodna z obowiązującymi przepisami ustawy o OZE, a dzięki funkcjonowaniu Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE) rozliczenia są w pełni przejrzyste. Dodatkowo większość podmiotów oferuje wsparcie w załatwieniu formalności, więc nie musisz samodzielnie kontaktować się z OSD ani dostawcą energii.
Korzyści dla użytkownika i rynku energii odnawialnej
Wirtualna prosumpcja niesie za sobą wiele korzyści – zarówno dla uczestników systemu, jak i dla całego rynku energii. Najbardziej oczywistą zaletą są oszczędności na rachunkach za prąd. Bilansowanie zużycia z wyprodukowaną energią pozwala znacząco zmniejszyć wysokość miesięcznych opłat, a w przypadku większych udziałów w instalacji fotowoltaicznej – nawet wyzerować koszty energii elektrycznej.
Drugim dużym atutem jest brak konieczności inwestowania we własną infrastrukturę. Nie musisz montować paneli fotowoltaicznych na dachu ani zajmować się ich serwisem – tym zajmuje się podmiot, który zarządza instalacją. Dla wielu osób to jedyna możliwość, by stać się prosumentem i korzystać z odnawialnych źródeł energii.
Z punktu widzenia całego systemu energetycznego wirtualna prosumpcja wspiera rozwój OZE i zwiększa udział zielonej energii w krajowym miksie. Oznacza to mniejsze emisje CO₂ oraz większą niezależność energetyczną Polski. To także stabilniejsze ceny energii w dłuższym okresie – im więcej produkcji z OZE, tym mniejsza podatność rynku na wahania cen paliw kopalnych.
Warto też dodać, że uczestnicy wirtualnej prosumpcji zyskują pełną przejrzystość rozliczeń dzięki Centralnemu Systemowi Informacji Rynku Energii (CSIRE). Wszystkie dane o produkcji i zużyciu energii są zebrane w jednym miejscu, a depozyt prosumencki jest rozliczany automatycznie.
Zostań wirtualnym prosumentem z Asta-Energy
Wirtualna prosumpcja to rozwiązanie, które otwiera dostęp do odnawialnych źródeł energii osobom i firmom, które do tej pory nie mogły zamontować własnej instalacji fotowoltaicznej. Dzięki możliwości bilansowania energii z farm PV, spółdzielni energetycznych czy kooperatyw, możesz znacząco obniżyć swoje rachunki za prąd, a jednocześnie wspierać rozwój zielonej energii w Polsce.
Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak zostać wirtualnym prosumentem i jakie rozwiązanie będzie najbardziej opłacalne w Twoim przypadku, skontaktuj się z naszym zespołem Asta-Energy. Pomożemy Ci dobrać model uczestnictwa, przeprowadzimy przez formalności i pokażemy, jak w prosty sposób zacząć korzystać z energii odnawialnej – bez inwestowania we własną infrastrukturę.
